انواع اسکن اولتراسوند در زنان

همانطور که می دانیم، سونوگرافی طیف وسیعی از کاربرد ها را دارد که تشخیص بسیاری از بیماری ها را آسان کرده است. این شاخه از علم رادیولوژی دارای زیر مجموعه و شاخه هایی است که به  صورت تخصصی به بررسی بیماری ها و شرایط بیماران می پردازند. به عنوان مثال اسکن اولتراسوند کودکان، زنان، مردان، اسکن قلب، اسکن اندام های متفاوت و ... همگی به صورت تخصصی از ناحیه و یا شرایط خاصی تصویر برداری می کنند. ما در این مقاله به بررسی اولتراسوند هایی که بیشتر در بیماری های زنانه کاربرد دارد، می پردازیم.

اولتراسوند ترانس واژینال

این نوع از سونوگرافی فقط برای خانم ها کاربرد دارد. در این روش از یک کاوشگر با شکل خاص استفاده می شود که درون واژن زن قرار می گیرد. پروب از قبل با لاتکس پوشانده می شود. بنابراین اگر فرد به لاتکس حساسیت دارد باید به پزشک اطلاع دهد. اولتراسوند ترانس واژینال یک اسکن از اندام های تناسلی زنانه انجام می دهد.  قرار دادن یک پروب در واژن، تصاویری با جزئیات فوق‌العاده از اندام‌های ناحیه لگن تولید می کند. این نوع اولتراسوند در اوایل بارداری برای تعیین تاریخ زایمان نیز ممکن است استفاده شود. در این روش، پروب به رحم نزدیک شده و یک تصویر واضح از جنین در سه ماهه اول بارداری ارائه می دهد. پزشک ممکن است اولتراسوند ترانس واژینال را به دلایل دیگری توصیه کند، از جمله:

• تعیین محل دستگاه داخل رحمی که برای کنترل بارداری استفاده می شود
• تعیین علت ناباروری (یا راهنمایی پزشک در طول درمان باروری)
• بررسی وجود کیست (تخمدان) یا سایر توده ها در ناحیه لگن
• تعیین علت خونریزی غیر طبیعی واژینال یا مشکلات مربوط به دوره قاعدگی
• درد لگنی بدون دلیل
• ایجاد بارداری خارج از رحم (زمانی که تخمک بارور شده خارج از رحم شروع به رشد می کند)
• رشد خوش خیم مانند فیبروم ها، کیست ها و توده ها
• بیماری التهابی لگن
• اندومتریوز
• خونریزی پس از یائسگی

قسمت هایی از بدن که توسط این نوع سونوگرافی مورد بررسی قرار می گیرد شامل این موارد است:

• واژن
• دهانه رحم
• رحم
• لوله های فالوپ
• تخمدان ها
• مثانه

سونوگرافی ترانس واژینال می تواند موارد زیر را بررسی کند:

• شکل، موقعیت و اندازه تخمدان ها و رحم
• ضخامت و طول دهانه رحم
• جریان خون از طریق اندام های لگن
• شکل مثانه و هرگونه تغییر
• ضخامت و وجود مایعات در نزدیکی مثانه یا در لوله های فالوپ
• بررسی بافت ماهیچه ای رحم
• آندومتریوز

پزشکان ممکن است سونوگرافی ترانس واژینال را در دوران بارداری تجویز کنند، زیرا می تواند:

• ضربان قلب جنین را بررسی کند
• تاریخ زایمان را تایید کند
• وضعیت جفت را ارزیابی کند
• بارداری خارج از رحم را بررسی کند
• خطر از دست دادن بارداری را کنترل کند

سونوگرافی اندوواژینال

این نوع آزمایش تصویربرداری شکل خاصی از سونوگرافی است که برای بررسی اندام های لگنی به کار برده می شود و بهترین آزمایش برای تشخیص کیست تخمدان است. کیست را می توان بر اساس ظاهر آن در اولتراسوند تشخیص داد. اولتراسوند اندوواژینال یک روش بدون درد است که شبیه معاینه لگن است. یک پروب نازک و پوشیده در واژن قرار داده می شود و معاینه کننده پروب را به سمت رحم و تخمدان ها هدایت می کند. این نوع اولتراسوند تصویر بهتری نسبت به اولتراسوند شکمی ایجاد می کند زیرا پروب را می توان در نزدیک ترین فاصله به تخمدان ها قرار داد. با استفاده از اولتراسوند اندوواژینال، ساختار کیستیک داخلی ممکن است به صورت ساده (فقط پر از مایع)، پیچیده (با مناطقی از مایع مخلوط با مواد جامد) یا کاملا جامد (بدون مایع واضح) طبقه‌بندی کرد.

در اکثر موارد سونوگرافی ترانس واژینال نیز برای به دست آوردن بالاترین وضوح و جزئیات بیشتر پوشش داخلی رحم، ناهنجاری های رحمی، فیبروم ها و بررسی دقیق تر تخمدان ها تجویز می شود.

اولتراسوند لگن

سونوگرافی لگن روشی است که به پزشک اجازه می دهد تا آنچه را در داخل ناحیه لگنی می گذرد، بررسی کند. این ناحیه فضای بین استخوان های لگن می باشد که شامل حفره مثلثی شکل بزرگ در پایین ستون فقرات (ساکروم)است که اندام هایی مانند دنبالچه، مثانه، اندام های جنسی و راست روده درون آن قرار دارند. پزشک ممکن است این آزمایش را برای تشخیص درد، تورم یا عفونت غیرقابل توضیح در ناحیه لگن تجویز کند. اولتراسوند لگن بهترین آزمایش برای بررسی شرایط لگن است. این روش به پزشک کمک می کند تا تشخیص دهد که آیا رشد یک کیست پر از مایع، یک تومور جامد یا نوع دیگری از توده در ناحیه لگن وجود دارد یا خیر. اولتراسوند لگن یک روش بی خطر است که می تواند کمی ناراحت کننده باشد. این آزمایش بر روی مردان و زنان در هر سنی انجام می شود.

بسته به نوع سونوگرافی لگنی که انجام می شود، آماده سازی ممکن است متفاوت باشد. به عنوان مثال تهیه و مشاهده تصاویر اولتراسوند لگن از طریق شکم، نیاز به مثانه پر دارد. بنابراین یک ساعت قبل از آزمایش، نوشیدن چهار تا شش لیوان آب ضروری است. مثانه پر، روده ها را به کنار می برد تا تکنسین دید بهتری داشته باشد. این روش معمولا حدود 30 دقیقه طول می کشد.

دلایلی که ممکن است به سونوگرافی لگن نیاز داشته باشید عبارتند از:

• درد شکم
• خونریزی غیر طبیعی
• تخمدان پلی کیستیک
• فیبروم ها
• اندومتریوز

سونوگرافی شکمی

این نوع سونوگرافی معمولا برای نظارت بر رشد نوزاد در زنان باردار در هفته 14 یا قبل از بارداری استفاده می شود. برای این نوع اولتراسوند، تکنسین مقدار کمی ژل گرم را روی شکم اعمال می کند و پروب را روی شکم به جلو و عقب می برد و رشد کودک، مانند قد، طول دست‌ها و پاهای کودک، اندازه سر و موارد دیگر را بررسی می‌کند.

این نوع سونوگرافی می تواند چندین مورد را در دوران بارداری بررسی کند، از جمله:

• تعیین هفته های بارداری
• موقعیت کودک در رحم
• تعداد جنینی که مادر حمل می کند
• مقدار مایع آمنیوتیکی که نوزاد را احاطه کرده است
• بررسی عملکرد قلب نوزاد

در برخی موارد، ممکن است برای غربالگری شرایط خاصی مانند سندرم داون نیز از این نوع اولتراسوند استفاده شود. اولتراسوند ترانس شکمی همچنین می تواند برای جستجوی تومورها در رحم  و سایر مسائل مربوط به بدن زن، چه باردار باشد چه نباشد، استفاده شود.