استفاده از امواج اولتراسونیک؛ تکنیکی بسیار کاربردی در تشخیص بیماری ها

سونوگرافی به عنوان راهی برای دیدن اندام های درون بدن، بدون عمل جراحی در نظر گرفته می شود. این نوع رادیولوژی به پزشکان و متخصصان اجازه می دهد تا نگاه دقیق تری به بدن بیمار بیندازند و علت بیماری را با اطمینان بیشتری تشخیص دهند. این فناوری از امواج صوتی برای ایجاد تصویر استفاده می­کند. امواج صوتی توسط یک دستگاه که مبدل نامیده می شود، به اندام یا قسمت خاصی از بدن بیمار تابانده شده و تصویر انعکاسی توسط دستگاه دیجیتالی نمایش داده می شود. این روش که با نام اولتراسوند نیز شناخته می شود انواع مختلفی دارد که عبارتند از سونو لگن، سونو شکم و سونو بارداری.

سونوگرافی و کاربرد آنها

همانطور که اشاره شد سونوگرافی انواع مختلفی دارد که هر کدام برای تصویر برداری از نواحی خاصی از بدن به کار می روند و کاربرد های متفاوتی نیز دارند. این روش با تابش امواج اولتراسونیک که بالاتر از محدوده شنوایی انسان هستند به منطقه خاصی از بدن، تصاویر سه بعدی را از اندام ها ارائه می دهد.

سونوگرافی لگن برای به دست آوردن تصاویری از اندام ها و ساختارهایی که در قسمت تحتانی بدن مانند شکم یا لگن قرار دارند، استفاده می شود. این نوع اولتراسوند هم برای مردان و هم برای زنان جهت شناسایی اختلالاتی مانند سنگ کلیه، تومورهای مثانه و مشکلات ادراری انجام می گیرد. اولتراسوند لگن اغلب در زنان برای معاینه اندام های جنسی و تولید مثلی مانند تخمدان ها و لوله فالوپ استفاده می شود. همچنین بررسی سایر اندام های تحتانی مانند مثانه، رحم و دیواره های آن نیز توسط این تکنیک قابل انجام است. این معاینات می تواند به تشخیص مشکلاتی که زنان با آنها سروکار دارند مانند خونریزی غیر طبیعی، درد لگن و سایر مشکلات قاعدگی کمک کند. با بررسی اندام های تناسلی زنانه، این نوع اولتراسوند می تواند رشد تخمدان، کیست، تومورهای فیبروئید، مشکلات لوله فالوپ و سرطان های تخمدان یا رحم را پیدا و شناسایی کند. اولتراسوند لگن در مردان برای بررسی مثانه، مشکلات پروستات و بررسی میزان وزیکول‌های منی استفاده می‌شود.

سونوگرافی شکم برای به دست آوردن تصاویری از اندام ها و ساختارهایی که در قسمت فوقانی شکم قرار دارند استفاده می شود. این اندام ها اغلب شامل این موارد است: طحال، کبد، پانکراس، کلیه ها و کیسه صفرا. همچنین در مواردی مانند بررسی، تشخیص و درمان بیماری های مربوط به آئورت شکمی استفاده می شود. این نوع سونوگرافی ها برای یافتن و تشخیص شرایط پزشکی شامل عملکرد غیر طبیعی کبد، تشخیص سنگ های کلیه و سنگ کیسه صفرا کاربرد دارند. همچنین مشکلات دیگری مانند بزرگ شدن غیر طبیعی اندام های شکمی و درد یا اتساع شکم نیز با استفاده سونو شکم مورد بررسی قرارمی گیرند. استفاده از داپلر در این نوع اولتراسوند می تواند به پزشک کمک کند تا هرگونه تنگی عروق خونی، انسداد جریان خون یا  ناهنجاری های مادرزادی را تشخیص دهد.

یکی از مهم ترین کاربرد های سونوگرافی که بسیار شایع بوده، استفاده از آن در زنان باردار به منظور اندازه گیری رشد جنین است. در طول دوران بارداری زنان، اولتراسوند ممکن است به منظور تعیین سن کودک، پیگیری رشد نوزاد، یافتن موقعیتی که کودک در آن قرار دارد، استفاده شود. همچنین بررسی مشکلات ژنتیکی یا مادرزادی که در ماه های اول بارداری ایجاد می شوند نیز توسط تصاویر اولتراسوند قابل تشخیص و بررسی هستند. معمولا از این نوع اولتراسوند ها برای تعیین جنسیت نوزاد نیز استفاده می شود. اگرچه ممکن است همیشه این امکان وجود نداشته باشد. به عنوان مثال ممکن است به دلیل موقعیت قرار گیری جنین، اندام تناسلی قابل مشاهده نباشد.

ماموگرافی؛ یکی از ضروری ترین کاربرد های اولتراسوند

سرطان سینه یکی از شایع ترین انواع سرطان در بین زنان به شمار می رود. به طوری که در ایالات متحده، نرخ مرگ و میر مبتلایان به سرطان سینه در این کشور از سایر علت های مرگ و میر بیشتر است.. اما سرطان سینه تنها زنان را تحت تاثیر قرار نمی دهد. اگرچه نادر است، اما سرطان سینه می تواند مردان را نیز مبتلا کند. طبق گزارش موسسه ملی سرطان، سالانه حدود 2000 مرد در ایالات متحده متوجه می شوند که به سرطان سینه مبتلا هستند. یکی از راه های پیشگیری ابتلا به سرطان سینه انجام معاینات غربالگری مانند ماموگرافی، بیوپسی، ام آر آی با استفاده از اولتراسوند است. با استفاده از تصویر برداری های اولتراسوند قبل از رشد تومور، شانس زنده ماندن فرد مبتلا به سرطان سینه به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. این نوع  سونوگرافی به پزشکان کمک می کند تا قبل از شروع بیماری، علائم سرطان را پیدا کنند.

ماموگرافی با استفاده از سونوگرافی به طور کلی موثرترین روش غربالگری در حال حاضر به شمار می رود. غربالگری با استفاده از اولتراسوند می تواند علائم اولیه سرطان، مانند میکروکلسیفیکاسیون را که در مراحل اولیه رشد تومور قابل رویت نیستند را  تشخیص دهد. این ویژگی اولتراسوند یک مزیت نسبت به سایر روش های غربالگری سرطان سینه است. از دیگر کاربرد های فناوری اولتراسوند در تشخیص و درمان سرطان سینه این است که می تواند نوع توده موجود در بافت پستان که شامل تومور های جامد و کیست های پر از مایع است را به صورت دقیق تشخیص دهد.

نحوه انجام ماموگرافی سینه

سونوگرافی توسط تکنسین اولتراسوند انجام می شود که این کار را با پوشاندن ناحیه مورد نظر با ژل روان کننده آغاز می کند. استفاده از ژل بر روی بدن موجب هدایت بهتر امواج صوتی می­گردد. سپس تکنسین از یک دستگاه به نام مبدل استفاده می­کند تا امواج صوتی را از طریق پوست به سمت نواحی خاصی از بافت های سینه هدایت کند. امواج صوتی از بافت ها منعکس می شوند و یک تصویر کامپیوتری دو بعدی از سینه ها ایجاد می­کنند. این نوع غربالگری می تواند با ارائه تصویری دقیق تر از توده های مشکوک که ارزیابی آنها در سایر روش های ماموگرافی دشوار است، به تشخیص سرطان سینه کمک کند.

به عنوان یک روش تشخیصی، از اولتراسوند می توان برای برداشت بیوپسی از بافت سینه نیز استفاده کرد. در این روش حین ارائه تصویر از بافت سینه توسط اولتراسوند، سوزنی به آرامی وارد بافت سینه شده و قسمتی از بافت تومور را جدا می کند. همه این اعمال تحت تصویربرداری های اولتراسوند انجام می­گیرد.