تکنیک داپلر چیست؟

سونوگرافی داپلر نوعی از سونوگرافی است که در آن، جریان خون و جهت آن در قسمت های مختلف بدن بیمار بررسی می­شود. از این تکنیک رادیولوژی برای اندازه گیری جریان خون از طریق بند ناف نیز استفاده می گردد. این نوع سونوگرافی بررسی می کند که آیا جریان خون به تمام قسمت های بدن، از جمله مغز و قلب کودک، طبیعی است یا خیر. به طور کلی تکنیک داپلر برای تشخیص مشکلات مختلف مربوط به دوران بارداری استفاده می شود. اسکن داپلر از نظر تجهیزات فرق چندانی با سونوگرافی معمولی ندارد. شخصی که اسکن را انجام می دهد، ژلی را روی شکم اعمال می کند و مبدل را روی آن حرکت می دهد. این دستگاه امواج صوتی را به داخل رحم می فرستد. این امواج از طریق سیستم گردش خون و بند ناف، از جریان خون کودک منعکس می شوند. بررسی و تحلیل انعکاس امواج، نشان دهنده اطلاعات مفیدی از سیستم گردش خون جنین و مادر است.

انواع سونوگرافی داپلر

سونوگرافی از امواج صوتی منعکس شده برای بررسی اندام ها و سیستم های مهم بدن استفاده می کند. سونوگرافی داپلر، در بررسی جریان خون از طریق عروق خونی تخصص دارد. پزشکان می توانند از تکنیک داپلر برای تشخیص محدودیت جریان خون، لخته ها و نقایص قلبی و نظارت بر ضربان قلب افراد استفاده کنند. چند نوع اولیه تکنیک داپلر وجود دارد که هر کدام هدف منحصر به فرد خود را انجام می دهند. در ادامه به بررسی انواع اسکن داپلر می پردازیم.

داپلر موج پیوسته: داپلر موج پیوسته همانطور که از نامش پیداست به طور پیوسته سیگنال ها را ارسال و دریافت می کند. پزشکان از امواج صوتی داپلر برای ارزیابی جریان خون در یک منطقه محدود یا مسدود استفاده می کنند. این مورد امکان اندازه گیری دقیق جریان خون را فراهم می کند و می تواند به سرعت میزان آسیب یا بیماری در رگ های آسیب دیده را بررسی کند. این روش معمولا در کنار بالین بیمار انجام می شود و از یک دستگاه کوچک و قابل حمل استفاده می کند و معمولا به عنوان داپلر کنار تخت نیز شناخته می شود.

داپلر داپلکس: داپلر دوبلکس با توجه به روش های استاندارد، تصاویری از رگ های خونی و اندام های مربوطه را ایجاد می کند. کامپیوتر این تصاویر را به یک نمودار ساده برای خواندن ترجمه کرده که سرعت و جهت جریان خون را در رگ ها نشان می دهد.

داپلر رنگی: نوع دیگری از سونوگرافی داپلر، داپلر رنگی است. داپلر رنگی، بسیار شبیه به داپلر دوبلکس بوده و بر روش‌های استاندارد اولتراسوند متکی است. کامپیوتر امواج صوتی داپلر را به یک پوشش رنگارنگ و متحرک تبدیل می کند که بالای تصویری از رگ های خونی قرار می گیرد. این رنگ ها اطلاعاتی را در زمان واقعی در مورد سرعت و جهت جریان خون ارائه می دهند.

پاور داپلر: پاور داپلر جزئیات بهتر و بیشتری از جریان خون را ارائه می دهد. نکته مهم در مورد این نوع سونوگرافی این است که داپلر قدرتی، جهت جریان خون را مشخص نمی کند و تنها سرعت آن را بررسی کرده و نشان می دهد.

چرا تکنیک داپلر مهم است؟

سونوگرافی داپلر، صرف نظر از نوع آن، برای بررسی جریان خون بیمار ضروری است. این روش می تواند به پزشکان کمک کند تا شرایطی را که جریان خون را مسدود یا محدود می کند، تشخیص دهند. همچنین برای تشخیص برخی از بیماری های قلبی نیز مورد استفاده قرار می گیرد. با استفاده از تکنیک داپلر می توان عملکرد قلب را بررسی کرد، آسیب و نقص در رگ های خونی یا قلب را تشخیص داد و ضربان قلب و جریان خون را کنترل نمود. این روش ساده است و هیچ خطر شناخته شده ای ندارد. اگر بیماران علائمی مانند بی حسی، تنگی نفس، گرفتگی دردناک، تورم و تغییر رنگ چهره را تجربه کنند، پزشک ممکن است این نوع سونوگرافی را توصیه کند.

کاربردهای سونوگرافی داپلر رنگی

سونوگرافی داپلر به عنوان مدرن ترین شکل سونوگرافی، امروزه به طور گسترده برای بسیاری از موضوعات و بیماری های مختلف استفاده می شود. این تکنیک اغلب در موارد زیر استفاده می شود:

تشخیص بیماری های مرتبط با عملکرد قلب: بیش از 60 درصد موارد انسداد عروق از طریق سونوگرافی داپلر رنگی تشخیص داده می شوند. تشخیص آنوریسم (آنوریسم آئورت) در شکم، بررسی و تشخیص مشکلات در قلب مانند نارسایی دریچه قلب، نقص دریچه قلبی و بیمارانی که احتمال انسداد عروقی دارند، با استفاده از این تکنیک شناسایی می شوند. در واقع بیماری های فوق را می توان از طریق سایر اشکال معاینه و آزمایش نیز تشخیص داد. با این حال، اغلب تشخیص آنها بدون استفاده از تکنیک داپلر دشوارتر است، زیرا در بسیاری از موارد، بیماران برای تایید بیماری مجبورند بسیاری از آزمایشات تهاجمی دیگر را نیز انجام دهند.

سونوگرافی جنین:  تکنیک سونوگرافی داپلر رنگی در 3 ماه آخر بارداری، زمانی که اعضای اصلی بدن تشکیل شده اند، روی جنین اعمال می شود. این تکنیک اندازه گیری مقدار خون، مواد مغذی و اکسیژن در هر قسمت از بدن جنین را نشان می دهد. نتایج سونوگرافی به پزشکان کمک می کند تا وضعیت سلامت و رشد جنین را تشخیص دهند و از این طریق به مادر توصیه کنند تا در صورت بروز موارد غیر منتظره (بیماری های قلبی جنین) به موقع رسیدگی کند. تکنیک داپلر رنگی برای جنین، اغلب زمانی توصیه می شود که مادر سیروز کبدی دارد و جنین تحت تاثیر آنتی بادی های Rh قرار می گیرد. همچنین اگر زن باردار دارای BMI بالا یا پایین باشد یا تجربه سقط جنین داشته باشد، انجام این نوع سونوگرافی توصیه می شود.

مزایای تکنیک داپلر رنگی برای زنان باردار عبارتند از:

• تعیین توانایی نوزاد در جذب اکسیژن و مواد مغذی با اندازه گیری جریان خون در هر قسمت از بدن جنین مانند قلب، بند ناف و مغز.
• تشخیص وضعیت طبیعی، رشد سالم جنین از طریق مشاهده و ارزیابی جریان خون در عروق و وریدها
• غربالگری زود هنگام برای نقایص مادرزادی و برخی آسیب شناسی های جنین و اقدامات درمانی مناسب
• نظارت و تشخیص علائم اولیه ناهنجاری های جنینی
•  جلوگیری از خطر وزن کم هنگام تولد
• تعیین زمان مناسب برای تولد نوزاد